Jednym z najbardziej powszechnych zaburzeń snu jest bezsenność (insomnia), która prowadzi do poważnych trudności w osiąganiu normalnego, fizjologicznego snu. Statystyki sugerują, że prawie 30% populacji cierpi na różnego rodzaju problemy ze snem, a większość z nich to osoby, które przekroczyły granicę 60 lat. Trwające długo zaburzenia snu mogą mieć wpływ na nasze zdrowie, zarówno psychiczne, jak i fizyczne, uniemożliwiając nam właściwe funkcjonowanie. Ale co powoduje bezsenność? I jak można sobie z nią poradzić?
Nie tak dawno temu kłopoty z zasypianiem oraz utrzymaniem ciągłości snu były traktowane jako symptomy innych zaburzeń. Obecnie wiadomo jednak, że chroniczna bezsenność to samodzielna choroba, wymagająca kompleksowej terapii. Decydującym czynnikiem w wyborze strategii leczenia jest przyczyna bezsenności oraz czynniki ją utrwalające. Ze względu na różnorodność źródeł, zaburzenia snu możemy podzielić na:
- bezsenność pierwotną (pierwotne zaburzenia snu),
- bezsenność wtórną, będącą objawem innych chorób somatycznych oraz zaburzeń psychicznych.
Bezsenność pierwotna, czyli tzw. samoistna bezsenność, w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 jest klasyfikowana jako bezsenność nieorganiczna. Oznacza to, że jej rozwój nie jest związany z innymi chorobami psychicznymi, somatycznymi, nadużywaniem substancji psychoaktywnych lub leków. W większości przypadków tego typu insomnii nagła bezsenność, która powoduje nieprzemijający problem ze snem, wynika z przekroczenia indywidualnego progu odporności na stres i lęk. Niemniej jednak, nie każda osoba doświadczająca epizodycznych sytuacji stresowych jest narażona na chroniczny brak snu.
Na utrwalanie bezsenności wpływa wiele czynników, takich jak:
- cechy osobowości odpowiedzialne za utrzymywanie się wysokiego poziomu lęku i napięcia,
- nieprawidłowy rytm dobowy – praca nocna, zmianowa, zbyt częste drzemki podczas dnia, zmiany stref czasowych,
- wiek powyżej 30 lat, płeć żeńska i obciążenia rodzinne,
- brak regularnej aktywności fizycznej, niezdrowa dieta,
- niewłaściwe zasady higieny snu – niewygodne łóżko, przenoszenie aktywności niezwiązanej ze snem do sypialni, spożywanie pokarmów w późnych godzinach nocnych, picie alkoholu przed spaniem,
- lęk przed bezsennością, który tworzy błędne koło zaburzeń snu – oczekiwanie na sen i jednoczesny strach przed jego brakiem nasila już wyjściowo wzmożone napięcie emocjonalnie i przedstawia sen jako „problem”,
- nadużywanie leków nasennych, zwłaszcza uzależniających leków benzodiazepinowych, które mogą prowadzić do bezsenności z odbicia.