Dieta niskopurynowa jest specjalnym planem żywieniowym, właściwie uzasadnionym klinicznie, który ma na celu złagodzenie objawów dny moczanowej. Istotą tego podejścia jest poprawa jakości życia pacjentów dotkniętych zapaleniami o etiologii reumatycznej. W jakim zakresie może ona wpływać na zdrowie i jakie są jej główne wytyczne?
Ta specyficzna dieta jest najczęściej wspominana w kontekście terapii przeciwko dnie moczanowej, powszechnej i bolesnej dolegliwości, którą, zgodnie z różnymi statystykami, może mieć od 1 do 7% ludzi. Dna moczanowa jest częściej notowana u mężczyzn, a czynniki ryzyka obejmują starość i predyspozycje genetyczne. Nadwaga i niezdrowe nawyki żywieniowe mogą jednak również przyczynić się do wystąpienia tej choroby. Głównymi symptomami są intensywne bóle stawów (szczególnie dużego palca u nogi), obrzęk, zaczerwienienie i ograniczona ruchomość.
Diagnoza dny moczanowej opiera się na badaniach krwi (mierzenie poziomu kwasu moczowego) oraz zdjęciach radiologicznych i ultrasonograficznych. Lekarz może także pobrać próbkę płynu ze stawu w celu zbadania, czy zawiera on kryształki kwasu moczowego.
Aby zrozumieć, jak dieta może pomóc w ograniczaniu ataków dny moczanowej, warto wyjaśnić, czym są puryny. Paradoksalnie, są to związki organiczne, które naturalnie występują w organizmie ludzkim i są nawet przez niego produkowane. Te endogenne puryny są związane z fizjologicznym procesem ciągłego obumierania komórek, które ciało musi w jakiś sposób przetwarzać. Na szczęście, zdrowy organizm ma bardzo skuteczne mechanizmy pozbywania się puryn.
Określa się, że około 1/3 wszystkich puryn obecnych w ciele jest egzogennych, co oznacza, że pochodzą z zewnątrz – najczęściej z diety. Oba rodzaje puryn są metabolizowane do kwasu moczowego. Około 90% tego „odpadu” jest recyklowane w procesach komórkowych, a reszta jest wydalana z kałem i moczem.
Niestety, naturalne procesy mogą ulec zakłóceniu. Jeśli jest za dużo puryn w organizmie, w krwi zaczyna się gromadzić nadmiar kwasu moczowego. Taki stan, zwany hiperurykemią, jest rodzajem zapowiedzi dny moczanowej. U wielu osób nie wywołuje żadnych wyraźnych symptomów i dlatego często jest ignorowany.
Kwas moczowy dostaje się jednak do stawów przez krążenie krwi, gdzie zaczyna krystalizować. Kryształy te stopniowo rosną i w końcu powodują silne stany zapalne. To oznacza już pełnoobjawową dnę.
Hiperurykemia może mieć także inne negatywne skutki zdrowotne. Czasami nadmiar kwasu moczowego gromadzi się również w nerkach, tworząc tzw. kamienie nerkowe. Kamica nerkowa to bardzo bolesna choroba, która w skrajnych przypadkach może wymagać nawet operacji!
Celem diety niskopurynowej jest prewencja powyższych problemów poprzez ograniczenie ilości puryn dostarczanych z pożywieniem, co ma za zadanie zahamować produkcję kwasu moczowego i unikać poważniejszych dolegliwości. Warto dodać, że gromadzenie się kwasu moczowego może być czasem wynikiem ograniczenia jego wydalania spowodowanego przez leki (w tym witaminę B3), ale także przez różne schorzenia takie jak choroby nerek, kwasica, sarkoidoza płucna, niedoczynność tarczycy czy nadczynność przytarczyc.